Veelgestelde vragen:
Waarom broeden ze op plastic?
Dat weten we nog niet precies. De Nederlandse bioloog Auke-Florian Hiemstra is momenteel bezig met onderzoek naar dit fenomeen, wat erg spannend is! Het zou kunnen dat meerkoeten simpelweg plastic gebruiken wanneer ze geen natuurlijk materiaal kunnen vinden. Maar misschien verzamelen ze het ook met een bepaalde reden, omdat het mogelijk voordelen biedt. Plastic is bijvoorbeeld een sterk materiaal, maar of dit opweegt tegen de nadelen, is nog niet duidelijk. Het onderzoek naar plastic in meerkoetnesten, uitgevoerd door Naturalis, kan ons hier meer inzicht in geven.
Kan het kwaad om de nesten na het broedseizoen weg te halen?
Nadat de jongen groot genoeg zijn, verlaten vogels hun nest. Ik observeer het nest van een afstand om er zeker van te zijn dat het niet meer in gebruik is. Een teken dat het nest verlaten is, is bijvoorbeeld wanneer meerkoeten op het nest beginnen te poepen. Zolang ze het als nest gebruiken, houden ze het schoon.
Een ‘wc’ kan ik dan gerust weghalen, want poepen kunnen ze overal.
Is het zielig dat de meerkoet afval gebruikt voor het bouwen van hun nest?
Nee, het is niet per se zielig. Hoewel wij plastic vaak als afval beschouwen, zien sommige watervogels het als een praktisch materiaal voor hun nest. Huidig onderzoek door De Nederlandse bioloog Auke-Florian Hiemstra is momenteel bezig met onderzoek naar dit fenomeen.
Moet ik nu al mijn afval in de gracht gooien?
Zeker niet! Hoewel meerkoeten soms plastic gebruiken, is het voor veel andere dieren juist gevaarlijk. Plastic kan ernstige schade veroorzaken aan de natuur en het milieu. Samen met de meerkoet kuisen we via dit project de huidige problematiek beetje bij beetje op!
Hoe herken je de meerkoet?
De meerkoet is te herkennen aan zijn volledig zwarte verenkleed, een opvallende witte snavel en een witte bles op het voorhoofd. Ze hebben rode ogen en grote, gelobde poten die helpen bij het zwemmen. In tegenstelling tot eenden, die zwemvliezen hebben, hebben meerkoeten afzonderlijke lobben aan hun tenen. Ze maken een krassend, schel geluid en zijn vaak te zien in stedelijke wateren, waar ze agressief hun territorium verdedigen.
Wat haalt de meerkoet uit de samenwerking?
- Meer nestgelegenheid in de stad – In stedelijke gebieden zijn natuurlijke nestplekken vaak schaars. De platformen zorgen voor extra broedgelegenheid.
- Veiligere nestplek – De nestplatformen bieden een stabiele en veilige plek om te broeden, beschermd tegen stroming en verstoring.
- Gezondere nestomgeving – Meerkoeten bouwen van nature elk jaar een nieuw nest van zacht plantenmateriaal, dat na het broedseizoen uit elkaar valt en vergaat. Plastic afval in nesten kan ervoor zorgen dat ze hergebruikt worden, wat leidt tot opeenhoping van afval en uitwerpselen. Dit creëert broedplaatsen voor parasieten en ziekteverwekkers. Het project voorkomt deze problematische ‘parasitaire hotspots’ door een circulair systeem te ontwikkelen waarbij de nesten met afvalmateriaal na het broedseizoen verwijderd worden.
- Minder afval in de wateren - Dit project zorgt ervoor dat we samen met de meerkoet afval uit de binnenwateren halen, wat een gezondere leefomgeving maakt!
Wanneer mag ik de nesten (niet) meenemen?
✅ Wel meenemen:
Als de meerkoeten het nest niet meer gebruiken (meestal na de broedperiode, tussen oktober tot januari).
Als er geen eieren of jongen meer aanwezig zijn.
Als de nesten grotendeels uit afval bestaan
❌ Niet meenemen:
Tijdens het broedseizoen (meestal van februari tot augustus), als er eieren of jongen in het nest zitten.
Als de oudervogels het nest nog actief bewaken of gebruiken.
Waarom Gent?
Veel waterwegen met weinig nestgelegenheden – De waterwegen Gent bieden een ideale habitat voor meerkoeten, helaas ontbreken er nestmogelijkheden in bepaalde delen in de stad. Dit project wil daar verandering in brengen.
Dit zijn nog andere factoren waarom de locaties Gent een voorkeur gaf:
Grote populatie meerkoeten – Door de vele waterpartijen zijn er veel meerkoeten die profiteren van extra nestgelegenheden.
Afvalproblematiek – In een stad als Gent komt veel zwerfvuil in het water terecht, waardoor meerkoeten vaak plastic in hun nesten verwerken.
Bewustwording en educatie – Gent is een stad met een sterke focus op duurzaamheid en ecologie. Dit project kan mensen bewust maken van afval in de natuur en de rol van dieren in een circulair ecosysteem.
Waarom voor deze specifieke vormgeving gekozen?
Over de vormgeving is zowel praktisch als communicatief goed nagedacht.
- Praktisch gezien zijn de platformen ontworpen om stevig en duurzaam te zijn. De constructie houdt rekening met stabiliteit en toegankelijkheid, zodat de vogels ze effectief kunnen benutten.
Voorafgaand onderzoek speelde hierin een belangrijke rol. Dit omvatte onder meer gesprekken met buurtbewoners die zelf nestplatformen bouwden en een online literatuurstudie naar de natuurlijke nestbouwvoorkeuren van meerkoeten. Toch blijven er enkele onzekerheden, waardoor bewust werd gekozen om zeven prototypes te water te laten. Elk platform heeft een andere vorm, zodat verschillende ontwerpen getest en geëvalueerd kunnen worden.
- Daarnaast vervult de vormgeving een cruciale communicatieve functie. De platformen zijn ontworpen als visueel opvallende objecten in de stedelijke ruimte, zodat ze niet alleen functioneel zijn, maar ook een dialoog op gang brengen. Door herkenbare en soms speelse vormen te gebruiken—zoals een platform in de vorm van een vuilniswagen—wordt de samenwerking tussen mens en dier op een toegankelijke en prikkelende manier onder de aandacht gebracht. Dit helpt voorbijgangers bewust te maken van de rol die meerkoeten spelen in het verzamelen van afval en nodigt hen uit om anders naar stedelijke ecologie te kijken.
Zijn de platformen weersbestendig?
Ja, de platformen zijn met zorg vervaardigd en afgewerkt met een hoogwaardige laag bootvernis. Dit zorgt ervoor dat ze meerdere jaren bestand zouden moeten zijn tegen weer en wind. Na verloop van tijd kan echter onderhoud of een kleine reparatie nodig zijn, afhankelijk van de blootstelling aan de elementen en het gebruik door de meerkoeten.
Hoeveel nesten zijn er momenteel te water?
Momenteel liggen er 7 prototypes te water, elk in een verschillende vorm om verschillende ontwerpen te testen en te evalueren
Is dit al een gefinaliseerd project?
Neen, dit project bevindt zich nog volop in de testfase. Ik heb nog verschillende ideeën voor het optimaliseren van de platformen en wil deze op diverse locaties uitproberen. Ook moet er verder onderzoek worden gedaan naar de voorkeuren van de meerkoet, aangezien dit een grote invloed kan hebben op het succes van het project.
Wat als een andere vogel het nest benut ?
Het is goed mogelijk dat een andere watervogel, zoals een eend of een fuut, het platform gebruikt om te rusten of zelf een nest te bouwen. Dit is volkomen prima – ook deze vogels zijn van harte welkom!
Wat als de nestplatform niet worden benut?
Als de nestplatformen niet worden benut, kan dat verschillende oorzaken hebben. Het kan liggen aan de locatie, de toegankelijkheid, of de voorkeuren van de vogels. Misschien moeten we de platformen op andere plekken plaatsen of het ontwerp verder afstemmen op de specifieke behoeften van de vogels. Ook kan het zijn dat de vogels eerst moeten wennen aan de nieuwe nestplaatsen. Het vergt wat geduld en verdere observatie om te begrijpen wat wel of niet werkt.
